دیگ بخار چیست؟
ظرفی فلزی و ایزوله است که حرارت را در محیطی بسته به آب می‌رساند و بخار تولید می‌کند. دیگ بخار در صنایعی که قصد استفاده از حرارت غیرمستقیم را دارند نقشی اساسی دارد. از سیستم دیگ بخار به عنوان عامل ضدعفونی کننده، عامل محرک، انتقال دهنده نیرو و تنظیم کننده‌ی فرآیند‌های شیمیایی نیز استفاده می‌شود. آب در سیستم دیگ بخار نقش خون را بازی می‌کند و عامل تغذیه کننده‌ی دیگ بخار است.
دی اریتور چیست؟
آب حاوی بسیاری از گازهای محلول است. که هنگام گردش و تعامل با اجزای سیستم‌های دیگ بخار می‌توانند بسیار خورنده باشند. علاوه بر این گازهای محلول، آب حاوی بسیاری از مواد معدنی محلول نیز می‌باشد. این املاح می‌توانند رسوبات بسیار آسیب زننده‌ای را در داخل سیستم ایجاد کنند. یکی از تجهیزاتی که باعث افزایش راندمان دیگ بخار می شود، دستگاه دی اریتور (هوازدا) می باشد. دی اریتور (Deaerator) دستگاهی است برای حذف اکسیژن آب و پیش گرمایش آب برای ورود به دیگ بخار استفاده می شود.
انواع دی اریتور موجود در بازار
با وجود تنوع زیاد دی اریتور موجود در بازار، که هر کدام ویژگی و مزایا متفاوتی دارند، دو نوع اصلی شامل دی اریتور سینی دار و دی اریتور اسپری شونده وجود دارد. در ادامه به توضیح انواع دی اریتور در بازار، نحوه عملکرد هر کدام، شباهت و تفاوت انواع دی ارتور می پردازیم.
دی اریتور سینی دار (آبشاری)
یک بخش عمودی هوازدایی گنبدی شکل در بالای مخزن ذخیره کننده آب افقی دیگ بخار وجود دارد. در این قسمت چند سینی با فاصله از هم نصب شده اند و عمل هوازدایی آب در اینجا انجام می‌شود.
آب ورودی از یک سینی به سینی دیگر می ریزد و به قطرات کوچک تبدیل و عمل هوازدایی بوسیله بخار فشار پایین که از پایین سینی‌های منفذ دار وارد می‌شود صورت می پذیرد. این بخار از طریق منافذ موجود به سمت بالا می رود و با آب بویلر تماس پیدا می کند. این تماس باعث ترکیب بخار با آب خواهد شد.
دی اریتور اسپری شونده (نازل های فنری)
در نوع اسپری شونده یک درام افقی که دارای یک بخش پیش گرم و یک بخش هوازدایی می‌شود. این دو بخش به وسیله یک صفحه از هم جدا می شوند. از طریق منافذ واقع در پایین درام بخار کم فشار وارد دی اریتور می شود. آب دیگ بخار به صورت اسپری به بخش پیش گرم پاشیده می‌شود و با بخاری که بوسیله پخش کننده به بالا می‌آید پیش گرم می‌شود. دلیل استفاده از نازل اسپری کننده آب دیگ بخار و بخش پیش گرم‌کننده جدا کردن راحت تر گازهای حل شده در آب و ارسال آن به بخش هوا زدایی است.
تفاوت و شباهت انواع دی ارتور
هر دو مورد، قسمت عمده حذف گاز با پاشیدن آب سرد در محیط بخار انجام می شود. در دی اریتور از نوع اسپری شونده، یک نازل بخار را با آب خوراکی که به داخل دستگاه پاشیده می شود. در نوع سینی دار، آب ورودی روی سینی هایی که به ترتیب روی هم نصب شده اند ریخته می شود و با تبدیل شدن به قطرات کوچک با بخار ورودی برخورد کرده و گازهای محلول حذف می شود.
وظیفه دی اریتور دیگ بخار
قسمت اساسی این سیستم‌های مبنی بر دیگ بخار، آبی است که در داخل مخزن و سیستم به کار می‌رود. نکته‌ی مهم این است که این آب در کل سیستم باقی می‌مانند و به نوعی بازیافت می‌شودو هرگز در معرض محیط خارج از سیستم قرار نمی‌گیرد.
امروزه در بسیاری از صنایع و کارخانه‌ها از انواع دیگ بخار و دی اریتور برای گرم کردن آب استفاده می‌شود. کاربردهای کلی دیگهای بخار عمدتاً مربوط به سیستم گرمایش آب، سیستم گرمایش مرکزی، استفاده در تجهیزات مربوط به پخت و پز، سیستم‌های بهداشتی مانند پاستورازیسیون و البته استفاده در سیستم‌های تولید برق مبتنی بر دیگ بخار است.
محل نصب دی اریتور دیگ بخار
برای استفاده از دی اریتور در دما های بالاتر و در فشار اتمسفر معضلاتی همچون رسیدن به نقطه ی جوش و ایجاد بخار و بالا رفتن احتمال پدیده ی کاویتاسیون در پمپ های تغذیه وجود دارد. معمولا برای غلبه بر این مشکل دی اریتور ها را در ارتفاعی بالاتر از پمپ های تغذیه قرار می دهند. مابقی اکسیژن موجود در آب را با اضافه کردن مواد شیمیایی مانند سدیم سولفات و هیدرازین از بین می بریم. در نقاطی که نباید مواد شیمیایی به آب اضافه گردد از دی اریتور های تحت فشار استفاده می گردد.
سیستم های کنترلی در دی اریتور
كنترل سطح آب
شيرهاي كنترل در دي اريتورها براي تنظيم سطح آب داخل منبع ذخيره مورد استفاده قرار مي گيرد. اين سيستم ها بايد يك محيط عملكردي پايدار را براي دی اریتور تامين كند زيرا با ورود اب سرد به داخل سيسيتم امكان ضربه و كشش حرارتي و آسيب رسيدن به تانك بالا می رود.
كنترل بخار
كنترل كننده هاي سطح بخار ميزان بخار ورودی به دی اريتور را تنظيم مي كند. اين تنظيم به صورت تغييرات در فشار صورت مي گيرد. تزريق بخار در داخل دی اريتور ها معمولا در پايه برجك صورت مي گيرد كه هم باعث گرم كردن آب پودر شده می شود و هم گازهای اضافی را با خود به بالای برج حمل می كند.